Àrùn Ẹ̀dọ̀fóró Onígbà-pọ́, tí a mọ̀ sí COPD, jẹ́ àrùn ẹ̀dọ̀fóró onígbà-pọ́lọ́ tí ó máa ń mú kí ó ṣòro láti mí. “Ìtẹ̀síwájú” túmọ̀ sí pé àrùn náà máa ń burú sí i díẹ̀díẹ̀ bí àkókò ti ń lọ. Ó jẹ́ ohun pàtàkì tí ó ń fa àìsàn àti ikú kárí ayé, ṣùgbọ́n ó tún ṣeé dènà àti láti ṣàkóso rẹ̀. Lílóye COPD ni ìgbésẹ̀ àkọ́kọ́ sí ìṣàkóso ìlera ẹ̀dọ̀fóró rẹ.

Kí ni COPD? Ṣíṣàyẹ̀wò Ẹ̀dọ̀fóró Pẹ́kípẹ́kí

Láti lóye COPD, ó ń ranni lọ́wọ́ láti mọ bí ẹ̀dọ̀fóró rẹ ṣe ń ṣiṣẹ́. Nígbà tí o bá mí afẹ́fẹ́ sínú, afẹ́fẹ́ máa ń lọ sí ọ̀nà afẹ́fẹ́ rẹ (trachea) sínú àwọn ọ̀nà afẹ́fẹ́ tí a ń pè ní bronchioles, èyí tí ó máa ń yọ sí àwọn ọ̀nà kéékèèké (bronchioles) jákèjádò ẹ̀dọ̀fóró rẹ. Ní ìparí àwọn ọ̀nà afẹ́fẹ́ wọ̀nyí ni àwọn ọ̀nà afẹ́fẹ́ kéékèèké tí a ń pè ní alveoli wà. Àwọn ọ̀nà afẹ́fẹ́ wọ̀nyí máa ń rọ̀, wọ́n sì máa ń ṣiṣẹ́ bí àwọn ọ̀nà afẹ́fẹ́, wọ́n máa ń kún inú afẹ́fẹ́, lẹ́yìn náà wọ́n á máa tú jáde láti tú carbon dioxide jáde.

COPD jẹ́ ọ̀rọ̀ agboorun kan tí ó ní àwọn àìsàn pàtàkì méjì nínú, èyí tí ó sábà máa ń ṣẹlẹ̀ papọ̀:

Àìsàn ẹ̀jẹ̀:Àwọn ògiri alveoli ti bàjẹ́ tí wọ́n sì ti bàjẹ́. Èyí dín agbègbè tí a lè fi pàṣípààrọ̀ gáàsì kù, ó sì máa ń mú kí ẹ̀dọ̀fóró pàdánù ìrọ̀rùn wọn. Afẹ́fẹ́ náà máa ń di mọ́ inú àwọn àpò tí ó bàjẹ́, èyí sì máa ń mú kí ó ṣòro láti mí èémí jáde pátápátá.

Àrùn bronchitis onígbà pípẹ́:Èyí kan ìgbóná ara tó máa ń wáyé fún ìgbà pípẹ́ lórí àwọn ẹ̀rọ amú-nǹkan-ara. Èyí máa ń yọrí sí ikọ́ tó máa ń mú kí ara gbóná (tó máa ń mú kí ọ̀gbọ̀ jáde) fún ó kéré tán oṣù mẹ́ta lọ́dún fún ọdún méjì léraléra. Àwọn ọ̀nà afẹ́fẹ́ tó ń gbóná máa ń wú, wọ́n sì máa ń dí omi ara.

Nínú àwọn méjèèjì, àbájáde rẹ̀ jẹ́ ìdènà fún afẹ́fẹ́ tí ń jáde láti inú ẹ̀dọ̀fóró, èyí tí ó ń yọrí sí àìtó èémí.

Àwọn Okùnfà àti Àwọn Okùnfà Ewu

Ohun tó ń fa COPD ni kí a máa fi àwọn ohun tó ń fa ìbínú ẹ̀dọ̀fóró sí ara wa fún ìgbà pípẹ́, èyí tó máa ń ba ẹ̀dọ̀fóró jẹ́. Ohun tó ń fa ewu tó ṣe pàtàkì jùlọ ni:

Sígá tábà: Èyí ni ohun tó ń fa ọ̀pọ̀lọpọ̀ ìṣẹ̀lẹ̀. Èyí ní sígá, sìgá, páìpù àti èéfín àlòkù.

Sibẹsibẹ, awọn ti ko mu siga tun le ni COPD. Awọn okunfa ewu pataki miiran pẹlu:

Ìfarahàn Iṣẹ́: Ìfarahàn fún èéfín kẹ́míkà, èéfín, eruku, àti àwọn nǹkan mìíràn tó lè fa ewu ní ibi iṣẹ́ (fún àpẹẹrẹ, ní ibi iṣẹ́ iwakusa, aṣọ, tàbí iṣẹ́ ìkọ́lé).

Ìbàjẹ́ Afẹ́fẹ́ Inú Ilé àti Ìta: Ní ọ̀pọ̀lọpọ̀ ibi lágbàáyé, sísun epo biomass (bí igi, ìdọ̀tí oko, tàbí èédú) fún sísè àti gbígbóná ní àwọn ilé tí afẹ́fẹ́ kò pọ̀ tó jẹ́ ohun pàtàkì. Ìbàjẹ́ afẹ́fẹ́ òde pẹ̀lú ń fa èyí.

Àwọn Ìran Ìran: Àìsàn ìbílẹ̀ tó ṣọ̀wọ́n tí a ń pè ní Alpha-1 Antitrypsin Deficiency lè fa COPD, kódà fún àwọn tí kì í mu sìgá. Prótéènì yìí ń dáàbò bo ẹ̀dọ̀fóró, láìsí i, ẹ̀dọ̀fóró lè bàjẹ́.

Mímọ Àwọn Àmì Àmì náà

Àwọn àmì àrùn COPD sábà máa ń jẹ́ díẹ̀ ní àkọ́kọ́ ṣùgbọ́n wọ́n máa ń le sí i bí àrùn náà ṣe ń lọ sí i. Ọ̀pọ̀ ènìyàn ló máa ń kọ wọ́n sílẹ̀ gẹ́gẹ́ bí àmì pé wọ́n ti darúgbó tàbí pé ara wọn kò dáa. Àwọn àmì àrùn tó wọ́pọ̀ ni:

Ikọ́ Tí Ó Ń Tẹ̀síwájú: Ikọ́ onígbà pípẹ́ tí kì í lọ, tí a sábà máa ń pè ní “ikọ́ ẹni tí ń mu sìgá.”

Ìmújáde Imú tó pọ̀ sí i: Ìkọ́ ìkọ́ ìkọ́ nígbà gbogbo (ìkọ́ ì ...

Àìsí èémí tó kúrú (Dyspnea): Èyí ni àmì àmì pàtàkì. Ó lè bẹ̀rẹ̀ nígbà tí a bá ń ṣe eré ìdárayá nìkan, ṣùgbọ́n ó lè ṣẹlẹ̀ nígbà tó bá yá, kódà nígbà tó bá ń sinmi. Àwọn ènìyàn sábà máa ń pè é ní “àìní agbára láti gba afẹ́fẹ́ tó.”

Ìfọ́nká: Ìró fífọ́nká tàbí ìró tí ń dún nígbà tí o bá mí ẹ̀mí.

Ìfúnpọ̀ Àyà: Ìmọ̀lára ìfúnpọ̀ tàbí ìfúnpọ̀ nínú àyà.

Àkópọ̀ pàtàkì kan nínú COPD ni “ìgbóná ara,” èyí tí ó jẹ́ ìṣẹ̀lẹ̀ níbi tí àwọn àmì àrùn náà ti ń burú sí i lójijì tí wọ́n sì ń pẹ́ fún ọjọ́ mélòókan. Àwọn wọ̀nyí sábà máa ń jẹ́ nítorí àkóràn atẹ́gùn (bí ibà tàbí ibà) tàbí ìbàjẹ́ afẹ́fẹ́. Ìgbóná ara lè burú sí i, tí ó nílò ilé ìwòsàn, ó sì lè mú kí àrùn náà yára lọ sí ibìkan.

Àyẹ̀wò àti Ìtọ́jú

Tí o bá ní àwọn àmì wọ̀nyí, pàápàá jùlọ tí o bá ń mu sìgá tàbí tí o ti ní ìtàn ìfarahan sí àwọn ohun tí ń fa ẹ̀dọ̀fóró, ó ṣe pàtàkì láti lọ sí ọ̀dọ̀ dókítà.

Àyẹ̀wò àìsàn sábà máa ń ní nínú:

Spirometry: Èyí ni ìdánwò iṣẹ́ ẹ̀dọ̀fóró tí ó wọ́pọ̀ jùlọ. O fẹ́ afẹ́fẹ́ líle sínú páìpù tí a so mọ́ ẹ̀rọ kan, èyí tí ó ń wọn iye afẹ́fẹ́ tí o lè mí jáde àti bí o ṣe lè yára ṣe é.

Àwòrán X-ray àyà tàbí CT Scan: Àwọn àyẹ̀wò àwòrán wọ̀nyí lè fi emphysema hàn kí wọ́n sì yọ àwọn ìṣòro ẹ̀dọ̀fóró mìíràn kúrò.

Bó tilẹ̀ jẹ́ pé kò sí ìwòsàn fún COPD, àwọn ìtọ́jú lè dín àwọn àmì àrùn kù, kí ó dín ìlọsíwájú àrùn kù, kí ó sì mú kí ìgbésí ayé dára síi.

1. Àwọn Àyípadà Ìgbésí Ayé:

Dáwọ́ sígá mímu dúró: Èyí ni ìgbésẹ̀ pàtàkì jùlọ.

Yẹra fún àwọn ohun tó ń fa ìbínú ẹ̀dọ̀fóró: Yẹra fún èéfín àfọwọ́kọ, ìbàjẹ́, àti èéfín kẹ́míkà.

2. Àwọn oògùn:

Àwọn oògùn tí ń mú kí iṣan ara gbóná: Àwọn wọ̀nyí ni àwọn oògùn tí a fi sínú èémí tí ó ń mú kí iṣan ara tí ó wà ní àyíká ọ̀nà atẹ́gùn sinmi, tí ó ń ran lọ́wọ́ láti ṣí wọn kí ó sì mú kí ẹ̀mí rọrùn. A sábà máa ń mu wọ́n lójoojúmọ́ pẹ̀lú ẹ̀rọ ìfàmísí.

Àwọn Corticosteroid tí a fà símú: Àwọn wọ̀nyí lè dín ìgbóná ara kù nínú àwọn ọ̀nà atẹ́gùn àti láti dènà ìgbóná ara.

Àwọn ohun èlò ìfàmọ́ra àpapọ̀: Àwọn wọ̀nyí ní bronchodilator àti steroid.

3. Àtúnṣe Ẹ̀dọ̀fóró:

Ètò àdáni ni èyí tí ó ní ìdánrawò, ìmọ̀ràn oúnjẹ, àti ẹ̀kọ́ nípa àrùn rẹ. Ó kọ́ ọ bí o ṣe lè ṣàkóso àìsàn rẹ dáadáa kí o sì máa ṣiṣẹ́ dáadáa bí ó ti ṣeé ṣe tó.

4. Ìtọ́jú Atẹ́gùn:

Fún àwọn tí wọ́n ní COPD líle koko àti ìwọ̀n atẹ́gùn inú ẹ̀jẹ̀ tí ó lọ sílẹ̀, lílo atẹ́gùn afikún nílé lè ran àwọn ènìyàn lọ́wọ́ láti wà láàyè dáadáa, dín àwọn ìṣòro kù, àti láti mú agbára pọ̀ sí i.

5. Àwọn àjẹsára:

Abẹ́rẹ́ ibà ọdọọdún àti àjẹsára pneumococcal ṣe pàtàkì láti dènà àkóràn èémí tí ó lè fa ìdààmú ńlá.

6. Iṣẹ́-abẹ:

Nínú àwọn ọ̀ràn pàtàkì tí ó lè fa emphysema líle koko, a lè gbé àwọn àṣàyàn iṣẹ́-abẹ yẹ̀ wò bíi iṣẹ́-abẹ ìdínkù ìwọ̀n ẹ̀dọ̀fóró tàbí ìyípadà ẹ̀dọ̀fóró.

Ìdènà jẹ́ Kókó

Ọ̀nà tó dára jùlọ láti dènà COPD ni láti má ṣe bẹ̀rẹ̀ sí í mu sìgá tàbí kí o jáwọ́ nínú rẹ̀ tí o bá ti ń mu sìgá. Ní àfikún, dín ìfarahàn sí eruku iṣẹ́ àti àwọn kẹ́míkà (lílo ohun èlò ààbò) kù àti dín ìfarahàn sí ìbàjẹ́ afẹ́fẹ́ inú ilé kù nípa lílo àwọn ààrò sísè tó mọ́ àti rírí i dájú pé afẹ́fẹ́ ń yọ́ dáadáa jẹ́ àwọn ìgbésẹ̀ pàtàkì fún ìlera gbogbogbòò.

Ìparí

Àrùn COPD jẹ́ àrùn tó le koko ṣùgbọ́n tó ṣeé ṣàkóso. Àyẹ̀wò ìṣáájú àti ìtọ́jú tó ṣe pàtàkì ṣe pàtàkì. Nípa lílóye àwọn ohun tó ń fà á, mímọ àwọn àmì àrùn náà, àti títẹ̀lé ètò ìtọ́jú, àwọn tó ní COPD lè mí ẹ̀mí tútù, dín ìbúgbàkù ara kù, kí wọ́n sì máa gbé ìgbésí ayé tó dára jù fún ọ̀pọ̀ ọdún tó ń bọ̀. Tí o bá wà nínú ewu, má ṣe lọ́ tìkọ̀ láti bá olùtọ́jú ìlera rẹ sọ̀rọ̀.